Tìm hiểu về Dân ca Nghệ Tĩnh Hát Ví phường vải
Hát phường vải
Hát phường vải, hay Ví phường vải, là một điệu hát của người dân, thể loại đối đáp giao duyên của dân ca Nghệ An, Hà Tĩnh. Điệu hát thể hiện sự cần mẫn, trí tuệ, khoe sắc, đua tài. Xuất hiện từ khi nào chưa ai biết chính xác, phát triển rộng rãi ở những vùng dệt vải. Các giai điệu ứng đối, sáng tác, chỉnh sửa. Wikipedia
Ví phường vải là đặc sản, là tinh hoa, là linh hồn của con người Nghệ Tĩnh. Ngày 27-11-2014, dân ca ví giặm xứ Nghệ trong đó có hát ví phường vải được Tổ chức Unessco vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Từ xa xưa, bên bờ sông Lam, khi nghề trồng bông dệt vải đang thịnh hành trên mảnh đất Nam Đàn. Vào những đêm trăng thanh gió mát, nam thanh nữ tú trong làng vừa quay sợi vừa góp vui bằng những câu hát ví.
Các làn điệu dân ca được coi như là nét văn hóa đặc trưng của từng vùng, miền và mỗi khi nói tới một vùng nào đó thì tất cả mọi người dân Việt Nam đều biết về làn điệu dân ca độc đáo của miền quê ấy. Cũng như nhắc đến Nghệ Tĩnh, chúng ta nghĩ ngay đến dân ca Ví Giặm-một loại hình nghệ thuật với những câu hát được đúc kết từ lời ăn, tiếng nói mộc mạc, từ cái hay, cái đẹp, cái tinh túy trong nhân dân lao động. Và hát phường vải đặc biệt hơn là một trong những thể đặc sắc nhất của dân ca ví giặm xứ Nghệ.
Câu hát phường vải có từ xa xưa, bắt nguồn từ phường vải của các cô gái, khi nghề trồng bông dệt vải phát triển rầm rộ ở Việt Nam. Vào mỗi buổi tối, các bà, các mẹ, các o tập trung ở nhà chủ phường, vừa quay xa kéo sợi, vừa cất lên tiếng hát để trao đổi tâm tình của mình, quên đi mệt nhọc trong lao động. Khi lời ca ngọt ngào, sâu lắng ấy cất lên cũng là lúc các chàng trai bắt đầu kéo đến, họ đã cùng nhau ngân lên câu hát. Có khi họ hát đố, có khi là hát tỏ tình, hát thử tài. Khi ngành dệt vải phát triển, cuộc sống của người dân sung túc hơn thì phụ nữ được đi học với các thầy đồ. Vì vậy trong những vùng phường vải xuất hiện các thầy giáo và chính họ đã tham gia buổi hát đối trong vai thông sự. Vậy nên có thể nói hát ví phường vải không chỉ là sự kết hợp giữa người lao động với nhau mà còn được nâng lên kết nối giữa người tri thức và người lao động.
Nét đặc sắc nhất của ví phường vải là tính trí tuệ sắc sảo và chất trữ tình đằm thắm. Nếu như Tính trí tuệ xuất phát từ trình độ thử thách hiểu biết trí thông minh của nhau, yêu cầu người hát khôn khéo, có khả năng ứng xử mau lẹ với những tình huống bất ngờ. Thì Chất trữ tình đằm thắm của Ví phường vải rất phong phú thể hiện vẻ đẹp, chiều sâu tâm hồn của người dân qua các thời kì lịch sử. Hai yếu tố này luôn bổ sung cho nhau tạo nên sự quyến rũ đặc biệt.
Chúng ta có thể kể đến câu hát tình tứ của một cô gái lần đầu gặp mặt làm quen với chàng trai:
Hỏi chàng quê quán nơi nào
Sao mà chẳng biết vườn đào có hoa?
Và Trí thông minh của anh chàng này đã được bộc lộ ngay sau đó.
Anh là khách lạ đường xa
Biết đây có gái đào hoa đến tìm.
